Jak powstają teorie spiskowe i jaki maja wpływ na nasze życie?

Teoria to jest pomysł. Czyjś pomysł na jakiś temat. Teoria sama w sobie nie ma szczególnej mocy. Ty możesz dzisiaj wymyśleć 100 różnych teorii. Jedna może być np. na temat pochodzenia wirusa. Druga na temat zachowania się Twojego przyjaciela/przyjaciółki - teoria na temat tego co on/ona myśleli gdy coś tam robili. Teoria na temat tego czemu tyjesz. Teoria na temat sąsiada. A może wpływ UFO na ocieplenie klimatu?

Niektóre teorie zostają potwierdzone naukowo i wtedy stają się wiedzą. 

Przykładowo bracia Wright mieli taką wizję i teorię, że człowiek może latać. Badali, testowali i zbudowali samolot. Potwierdzili teorię i powstała nowa część naszej cywilizacji, aktywności i nauki.  Obecnie ciężko sobie wyobrazić żeby samoloty nie istniały.

Inne teorie też zbadano i niby potwierdzono, ale wkradły się jakieś błędy lub zastosowano przekonania do ich potwierdzenia (a nie fakty). Była taka teoria o czarownicach pożerających niemowlęta. Ludzie uważali to za prawdę, kościół potwierdzał tą teorię, robiono irracjonalne testy topiąc i paląc niewinne kobiety. Wiedźmy zawsze miały też kota. Ja mam 3 koty i wedle tej teorii jestem wiedźmą pożerającą noworodki.

Co powoduje utrwalenie teorii? 

Ktoś wymyśla jakąś teorię - np. marchewki są trujące. I zaczyna o tej teorii mówić głośno. Nagrywa filmik na YouTube, pisze blogi, daje wywiady do gazet. Z czasem zbiera wokół siebie sporo ludzi, którzy wierzą, że marchewki są trujące. Nie jest istotne, czy ktokolwiek to zbadał. Nie ważne czy znają kogoś, kto umarł po zjedzeniu marchewki. ONI WIEDZĄ. Marchewki są trujące. 

Ludzie powtarzają takie "prawdy" i tworzą całe systemy wspierające działanie tych idei. Fałszywa teoria, idea może stworzyć później okoliczności w których staje się prawdą. Ktoś z grupy wyznawców "trującej marchewki" zje marchewkę i się pochoruje ze stresu lub dowolnego innego powodu. Wina będzie oczywiście po stronie marchewki (państwa, korporacji, Żydów, bogatej osoby, kościoła, ufoludków). Inni ludzie zaczną się bać jeść marchewki. Sama teoria może wywołać tak silny stres u ludzi, że będą chorować. Pojawiają się dodatkowe przykłady na to, że "prawda jest prawdą". Do grupy marchewkowej podłączy się grupa trującej pietruszki. 

Znamy rzeczywiste przykłady takiego mechanizmu :

np.: Kobiety nie mogły długo głosować, pracować i uczyć się bo była rozprzestrzeniona teoria, że są głupsze i gorsze od mężczyzn. Ponieważ kobiety nie chodziły do szkół i siedziały zamknięte i zastraszone w domach - były głupsze, mniej wykształcone i nie miały doświadczenia. Wykształceni i obyci mężczyźni byli silniejsi fizycznie i mądrzejsi... lepsi. Teoria się potwierdziła sama. Kolejne pokolenia kobiet były wychowywane z tym schematem  myślenia wdrukowanym w ich życie.

np.: Adam Smith propagował masową produkcję głosząc, iż człowiek jest z natury głupią i leniwą istotą, robotem. Praca w masowej produkcji ograniczyła ludzi do powtarzalnych prostych czynności. Z czasem robotnicy rzeczywiście byli już mocno ograniczeni i zdemotywowani powtarzalnością zadań. Szefowie zobaczyli potwierdzenie słów Adama Smitha - ludzie są leniwi, ludzie są jak roboty. Obecnie jest silna tendencja do samorozwoju, poznawania siebie, rozwoju kreatywności - bo ludzie nie są robotami jednak.

Dlaczego takie szerzenie się teorii może być niebezpieczne?

W ten sam sposób działa:

• rasizm *** bo murzyni to xx a żółci to xfxfg 
• antysemityzm *** bo Żydzi są winni temu że ja nie mam pracy
• szowinizm *** kobiety są głupie, nie powinny chodzić do szkół
• znęcanie się nad zwierzętami *** zwierzęta to nie ludzie, nie czują
• wojny religijne *** Islam jest jedyny dobry, trzeba niszczyć inne religie
• wojny między krajami *** Rosja jest bardziej XX niż Ukraina
• awantury w domu *** ty się nie znasz, ja wiem lepiej
• komunizm *** nie wolno być bogatym, bo ja jestem biedny
• faszyzm *** tylko my jesteśmy prawdziwymi XXX, reszta won
• promowanie anoreksji *** piękne jest tylko chude, tłuszcz jest obleśny
• wykluczenie społeczne *** to wariat, ma depresję i kto wie co jeszcze, nie gadaj z nim
• alkoholizm i narkomania *** świat jest zły a jak wypiję to jest lepiej
• plotki *** zobacz jak ta kobieta wygląda no, jak można tak się zachować, a tamten..
• szczucie innych poglądów *** bo dobra matka to robi tak, robisz inaczej to jesteś złą matką
• niebezpieczne ANTYteorie *** wszystkie szczepionki są złe, nigdy nie ufaj lekarzom, globalizacja jest złem, technologia jest złem, niszcz ustrój, niszcz kulturę, niszcz państwo, nie chodź do szkoły, naukowcy kłamią, kościół kłamie, wszyscy kłamią, nikomu nie ufaj, mężczyźni są źli, kobiety są złe, nie wiąż się związkiem małżeńskim bo to się zawsze źle kończy itp itd można tak w kółko...

Teoria nie istnieje w zawieszeniu. Teoria tworzy rzeczywistość w danym społeczeństwie. Zmienia zachowania ludzi. Ludzka natura zmienia się pod wpływem tych teorii. Przekonania, sposób myślenia i nastawienie człowieka powstaje w procesie nauki i rozwoju.

Dziecko rodzi się bez przekonań, uprzedzeń i teorii.

Dziecko się uczy teorii.

Czemu ludzie tworzą takie teorie?

Teoria zawsze WSKAZUJE na KOGOŚ winnego. To ONI są odpowiedzialni za coś, co się nam niepodoba. To TAMCI spowodowali jakąś sytuację. Mamy wytłumaczenie i mamy winnego. Można zrzucić całą odpowiedzialność z nas samych i przerzucić na jakiś POWÓD. No i wszystko też jest jasne nie? Oswojone. Musimy WIEDZIEĆ bo bez tego jest jakoś niepewnie. Ale do tego się nie przynajemy bo wstyd bać się nieznanego.

Nie musimy się już zajmować rozwojem, nauką, pracą. Nie trzeba poruszać tych przykrych faktów z przeszłości. Nie musimy zajmować się naszymi wadami. Zajmujemy się jakimś wielkim, ważnym czymś. NASA kłamie i Ziemia tak na serio jest płaska. To przecież ważniejsze niż moje zachowanie wobec sąsiadów i bliskich nie?!? Ale jestem kimś bardzo ważnym bo udowadniam istnienie UFO.

O ile ciekawiej jest obgadywać tą wielką i znaną postać. Cały dzień mam wypełniony bo udowadniam teraz tą wyższą prawdę. Ja wiem JAK POWINNO BYĆ to se pogadam. Znam TEORIĘ i teraz będę całą rzeczywistość badać i dopasowywać. Nie mam czasu docenić tego co mnie otacza. Nie mam czasu się uczyć. Nie mam czasu zadbać o zdrowie. Muszę teraz zająć się bardzo ważną kwestią 

To co? Mamy odrzucić wszystkie teorie? 

Społeczeństwo (czyli MY) uczy dzieci np. nienawidzić innych narodowości, odmiennych kolorów skóry, innych przekonań. Wybierając teorie, które propagujemy wybieramy schemat myślenia nagrany na dziecko (następne pokolenia). To co jest powtarzane staje się normalnością. My tworzymy tą normalność.

Odrzucenie wszystkich teorii zatrzymałoby rozwój ludzkości. Potrzebujemy ich. Możemy jednak wybierać te, które są wartościowe i prowadzą do rozwoju. Wybierajmy te pomysły, które chcielibyśmy widzieć zrealizowane w naszej rzeczywistości.  Podchodźmy ostrożnie do haseł rzucanych w mediach i w internecie. Pomyślmy co za nimi stoi - Czy za danym stwierdzeniem stoją wartości na których mi zależy? 

Pozwólmy sobie też na niewiedzę. Czasem na serio po prostu nie wiadomo. Teraz jest COVID i nie wiadomo dokładnie skąd pochodzi. Nie wiadomo jak dokładnie mutuje. Nie znamy jeszcze wszystkich konsekwencji choroby. Nie ma dopracowanych szczepionek i nie wiemy dokładnie czy są skuteczne. Jakakolwiek teoria zbudowana wobec takiego kłębowiska niewiadomych i zmiennych będzie tylko teorią. Nie stanie się wiedzą, dlatego że będziemy o niej dużo gadać. Podobnie nie wiadomo czy istnieje UFO. Nie wiadomo czy klimat się zmienia dokładnie tak nam się to wydaje. 

Z czasem różne rzeczy się wyjaśniają same, ale powtarzając na oślep teorie możemy skrzywdzić wielu ludzi. Tak jak z wiedźmami i czarownicami, gdzie teoria o ich szkodliwości społecznej spowodowała brutalne wymordowanie tysięcy kobiet i mężczyzn w Europie. Wszyscy "wiedzieli" jak jest. Powtarzano te straszliwe opisy ceremonii diabelskich i czarów wielokrotnie. Często powtarzana teoria stałą się prawdą. Wymordowano więc zielarki, wczesnych medyków, przewodniczki duchowe, posiadaczki kotów, koty. Zniszczono stare kultury i utracono spore zasoby wiedzy na temat ziół i tradycyjnych sposobów leczenia. 

Jak bezpiecznie operować teoriami?

1. Nie powtarzaj na oślep bo ktoś tam coś powiedział gdzieś w internecie. Myśl analitycznie. Przeanalizuj czy dane stwierdzenie ma sens. Np.: Jest teoria o celowym osłabianiu płodności u ludzi w celu zlikwidowania całego gatunku. Ponoć ludzi trują duże korporacje. Ok. To myśląc analitycznie. Korporacje tworzą ludzie. W korporacji pracują ludzie. Korporacje produkują produkty, które sprzedają ludziom. Zyski korporacji zależą od ilości ludzi, którzy kupią ich produkty. Jeżeli korporacja wybije ludzi to wybiję sobie klientów, pozbawi się zysków, wybije sobie pracowników i na koniec właściciel zostanie samotnym starym ludzikiem na pustej planecie ?!?! bez sensu.
2. Jeżeli teoria kogoś obwinia to prawdopodobnie wynika ze strachu, nienawiści i uprzedzeń. Jeżeli nie chcesz szerzyć lęku, nienawiści i uprzedzeń - to nie powtarzaj negatywnej teorii, nie szerz jej. Korporacje są be bo wielu ludzi zazdrości im zysków i nie rozumie jak działają duże firmy. Możliwe że jest sporo "złych" dużych firm ale jest też mnóstwo "dobrych". Duże korporacje zatrudniają miliony ludzi. Produkują plastik, metal, telewizory, komputery, samochody...
3. Jeżeli na czymś się znasz i masz potwierdzenie na prawdziwość teorii, znasz fakty opisane w naukowych publikacjach, znasz fakty wynikające z dostatecznej ilości danych statystycznych, pracujesz od lat nad danym tematem i masz własne obserwacje, które zgadzają się z wieloletnimi obserwacjami innych specjalistów - OK to masz wiedzę i fakty. Jeżeli nie masz to nie powtarzaj czegoś o czym nie wiesz zbyt dużo. Korporacje są niezbędnym elementem ekonomii, rozwoju cywilizacji - no chyba że chcesz żeby samochody powstawały w garażu z drewna i sznurka.
4. Jeżeli czymś chcesz się podzielić to dodaj w swojej wypowiedzi - nie wiem, czytałam o czymś takim jak, ktoś stworzył taką teorię -  ale zastanów się co przekażesz osobie z którą rozmawiasz. Więcej lęku i niepewności czy może więcej nadziei, otuchy, odwagi? Hitler wykorzystał nieszczęście ludzi i rozwinął strach i paranoję w społeczeństwie. Wystraszeni i nieszczęśliwi ludzie zareagowali na jego wezwanie i poszli walczyć o teorię, którą im przedstawił. Z nienawiści i lęku wiemy co wynikło. 
5. Promuj to co chcesz widzieć - bądź zmianą, którą chcesz ujrzeć na świecie - jak mówił Ghandii. Chcesz promować tolerancję to mów tylko o rzeczach wspierających tolerancyjne zachowania. (A nie o tym jak źli itp są ludzie, to nie jest tolerancja.) Chcesz promować ekologię to bądź eko i mów o możliwościach bycia eko. (ale nie zakazuj innym robić tego co robią, daj im dobry przykład.)

Wnioski:

Teorie spiskowe są trwałe bo je powtarzamy. Są ekscytujące i zabierają odpowiedzialność z naszych barków. Wzbudzają emocje. Tworzymy je sami i współtworzymy z innymi. Są jak baśnie, legendy pełne smoków, wiedźm i upiorów. Przenoszą jednak pewne wartości, poglądy, uprzedzenia i budują naszą rzeczywistość. Często powtarzane wydają się być wiedzą. Przywiązujemy się do nich. Ale mamy wybór, które z nich chcemy powtarzać i utrwalać.